Het is fijn om iemand de schuld te kunnen geven. Ik weet niet precies waarom, Google levert een paar onbetrouwbaar ogende artikelen omtrent dit onderwerp op, maar dat het zo is lijkt me evident.
We zoeken constant naar een zondebok voor ons falen. Ben je te laat? Dan stond de brug open. Heb je een boete voor te hard rijden ontvangen? Dan kwam dat omdat je werd opgejaagd door die bumperklever achter je. Een slecht cijfer voor een tentamen? Dan kwam dat omdat de docent iets vroeg wat helemaal niet in het boek stond. Kortom, we hebben het nooit zelf gedaan.
En nu willen we weten wie er schuldig is aan de zelfmoord van een vijftienjarige jongen uit Heerlen. Waren het de school, de gemeente, de ouders, de hulpverleners of de pesters? Want anders dan het woord doet vermoeden, zelfmoord, willen we zo graag zien dat er iemand anders dan de zelf verantwoordelijk is voor deze trieste daad.
Toen ik nog in het onderwijs werkte, heb ik ook te maken gehad met pesterijen. Soms klein en soms groot. En daar word je als docent, als mens, niet vrolijk van. Het is hartverscheurend om te zien hoe meedogenloos onze, op het eerste gezicht, schattige kinderen veranderen in bruten die binnen de SS niet zouden misstaan. Als volwassenen kijken we met andere ogen naar kinderen, we vinden ze kwetsbaar en willen ze beschermen. Maar denk eens even terug aan je eigen schooltijd, ik durf te wedden dat er toen ook al werd gepest en dat pesterijen er gewoon een beetje bij hoorden. En ergens is dat, hoe erg we dat ook kunnen vinden, onderdeel van opgroeien, ontdekken en je plek vinden in de maatschappij.
Ik hoorde een paar jaar terug een interview op BNR over dit onderwerp. Dat het in de aard van de mens zit om te zoeken naar de zwakste en de sterkste schakel in de groep. Dat doen we omdat we willen overleven en dat lukt het best als we een sterke leider hebben. Ben je zwak dan ben je overbodig. En zo gaat het dus in elke groep; basisschool, middelbare school, maar ook op de werkvloer is sprake van pesterijen. Ik meen me te herinneren dat er toen in het interview werd gezegd dat het aan de leider van de groep is om ervoor te zorgen dat de zwakkeren ook gezien worden. Maar in hoeverre is een iemand van acht, tien of vijftien in staat om vanuit zijn of haar leiderspositie een einde te maken aan de pesterijen?
Natuurlijk is er een belangrijke rol weggelegd voor iedereen die met kinderen te maken heeft. We moeten er met zijn allen voor zorgen dat kinderen zich bewust worden van hun positie binnen een groep en die op een positieve manier gebruiken om van de groep een krachtige eenheid te maken waarbinnen iedereen een rol vervult. Maar hoe doe je dat? Ik weet en wist het ook niet. Het is al zo godsgruwelijk moeilijk om zicht te hebben op pesterijen en met name als deze digitaal plaatsvinden. Dan ben je als docent en ouders afhankelijk van de informatie die je doorgespeeld krijgt van de kinderen. Een kind dat ziet dat er gemene spelletjes worden gespeeld en niet bang is om te klikken.
Toen ik een mailbericht ontving van ouders die de groepsapp van mijn brugklas hadden gelezen werd ik misselijk na het lezen van de bijgevoegde screenshots. “Kanker nazi! Oprotten naar je eigen land.” Getypt door een twaalfjarig Marokkaans meisje uit de brugklas. En wat deed ik? Ik riep de vier grootste pestkoppen bijeen en ik sloot mezelf samen met hen op in een kamertje. Een kwartier lang heb ik emotioneel staan schreeuwen tegen die kinderen over respect en pijn en pesten. “Weet je wel wat een nazi is?” vroeg ik aan het meisje. Ze haalde haar schouders onverschillig op. Wat bij mij nog meer gevoelens van machteloosheid opriep. Na mijn tirade voelde ik me niet beter, ik had het gevoel niets bereikt te hebben en ik wist dat ze diezelfde dag nog op Whatsapp op zoek zouden gaan naar de snitch.
Dus, ik geloof absoluut niet dat iemand schuld heeft aan de tragische dood van Tharukshan. Er was hulp, mensen hebben hun best gedaan, maar het was in dit geval niet genoeg. We moeten eens ophouden met doen alsof de docenten en hulpverleners ongeïnteresseerd zijn want als er iemand is die zich betrokken voelt bij het welzijn van een kind is het de docent wel. En we moeten ons ook blijven realiseren dat het soms wel genoeg is en dat gepeste kinderen sterker worden en op een dag voor zichzelf opkomen en een andere rol aannemen binnen de groep. Ik had ooit eens een gesprek met een meisje dat gepest werd. Ik vroeg haar wat ze van mij als mentor verwachtte: “Niks mevrouw, u kunt er ook niets aan doen dat de rest niet kan accepteren dat ik anders ben.” (het meisje was op jonge leeftijd één van de weinigen die echt in God geloofde).
Ieder kind en ieder mens is anders en zo lang we leven zullen we moeten vechten voor onze plek binnen de familie, de vriendengroep, de collega’s en de samenleving. Als we die plek niet kunnen vinden, is dat verdrietig, maar laten we alsjeblieft ophouden steeds een onschuldige schuldige aan te wijzen.
Ongezouten rapen 
Goed verwoord.