Sympathie

Samuel Paty werd op klaarlichte dag onthoofd in de Parijse voorstad Conflans. De leraar geschiedenis – maatschappijleer was op weg naar zijn werk toen een 18-jarige Jihadist hem op brute wijze van het leven beroofde.

Paty, die in een les over vrijheid van meningsuiting cartoons van de profeet Mohammed had getoond, werd onderwerp van gesprek in islamitische kringen en helaas bereikte dit ook de ‘verwarde man’ met slecht gevoel voor drama. Het meest schrijnende vond ik een oud-leerling die vertelde dat Paty, voordat hij de cartoons van Mohamed toonde, islamitische leerlingen de mogelijkheid gaf om het klaslokaal even te verlaten. Zodat zij zich niet gekwetst zouden voelen. Dan versta je je vak naar mijn mening. Met de dood van Samuel Paty kwam er een einde aan het betekenisvolle bestaan van een docent waar juist in deze tijden zoveel behoefte aan is: één met verstand van zijn vak en hart voor de leerling.

Hart hebben voor de leerling betekent niet alleen dat je om kinderen geeft, maar ook om de toekomst van deze wereld. Een toekomst waarin (jong) volwassenen een keuze maken op basis van alle kennis en ervaringen die er met hen gedeeld zijn.

Toen ik nog voor de klas stond werd vaak gezegd: “Als docent moet je het goede voorbeeld geven.” Ik kreeg daar altijd een beetje jeuk van, want wat is het goede voorbeeld? Op je 26ste trouwen met je jeugdliefde en bevallen van je eerste kindje in een nieuwbouwhuis met kookeiland in Purmerend? Het gaf mij het gevoel dat ik, single, hooggehakt en openlijk seksgrapjes makend voor de klas, niet voldeed aan dat goede voorbeeld. Ik moest me dan ook verschillende malen verantwoorden voor hetgeen ik zei of deed in de klas. Ik moest bijvoorbeeld een keer komen uitleggen waarom ik “ouwehoeren” had gezegd tijdens een les.
Een goede docent geeft niet het goede voorbeeld, want dat is subjectief. Een goede docent geeft voorbeelden. En ik geloof dat Samuel Paty zo’n docent was. Het scheelt maar een paar letters: Sam Paty, Sym Paty. Ik wou dat we dat allemaal zouden kunnen opbrengen voor docenten die de voorbeelden geven.

Samuel Paty is niet alleen de enige reden dat ik vraag om sympathie voor de docent. Alhoewel ik zelf niet meer voor de klas sta, sta ik wel achter de klas. Ik werk bij een bedrijf dat software voor middelbare scholen maakt en daardoor spreek ik dagelijks met scholen over de huidige situatie. Daarnaast zijn er nog veel docenten in mijn directe omgeving, zoals mijn zusje die in coronahoofdstad Amsterdam lesgeeft.

Onze docenten staan letterlijk aan de frontlinie in deze virusoorlog. Met spatscherm en 1,5 meter lange aanwijsstok moeten zij zich wapenen tegen de aerosolen die 6X28 leerlingen per dag verspreiden in hun klaslokaal. Sommige docenten vinden dit eng andere, met minder virusangst, vinden de situatie ongezellig. Wat hun gevoel ook zegt, de nood in het onderwijs is hoog. Docenten zitten ziek of in quarantaine thuis, leerlingen komen eerder niet dan wel en de leerachterstanden lopen op. Daarvoor zijn er natuurlijk subsidies in het leven geroepen maar om die te kunnen besteden zijn er wel docenten nodig. Het docententekort is terug van nooit weggeweest. “Voor het eerst in mijn onderwijscarrière kan ik zeggen: ik heb geld dat ik niet kan opmaken,” zei een schoolbestuurder vorige week tegen me.

En dan voel ik me schuldig. Ik ben docent Nederlands en ik laat het onderwijs stikken. Ik laat dus eigenlijk de toekomst stikken. Ik zeg niet dat ik een goede docent ben, want welke goede docent verlaat het onderwijs voor een hoger salaris en meer persoonlijke vrijheid? Maar voor het eerst sinds ik stopte met lesgeven 6 jaar geleden denk ik over een rentree. Niet vanwege de 90 vakantiedagen, maar vanuit moreel besef en de angst. De angst dat leerkrachten als Samuel Paty verder worden ontkracht. Dat er straks geen docent meer is die voorbeelden durft te geven, durft te prikkelen of uit te dagen. Dat mag niet gebeuren. En een van de manieren om dat te voorkomen is door zelf weer voor de klas te gaan staan.